Alle instellingen voor gesloten jeugdhulp – JeugdzorgPlus – werken in 2025 kleinschalig en bewegen naar nul gesloten plaatsingen in 2030. Dat is het doel van het zogenoemde Uitvoeringsplan Af- en Ombouw gesloten jeugdhulp. In dit plan hebben Rijk, gemeenten en zorgaanbieders afspraken gemaakt over hoe zij toewerken naar jeugdhulp die kleinschalig, zoveel mogelijk openen zo thuis mogelijk georganiseerd is.

Afgesproken is dat de regio’s verantwoordelijk zijn voor de afbouw van gesloten jeugdhulp en opbouw van alternatieven. Daarnaast is vastgelegd dat gemeenten en aanbieders samen met professionals, jongeren en ervaringsdeskundigen werken aan een passend aanbod van zorg en onderwijs.

Dit laatste was niet meteen vanzelf geregeld, maar uiteindelijk is in elke regio vastgelegd welke school voor voortgezet speciaal onderwijs en welke zorgaanbieder samen de ‘vernieuwde’ gesloten jeugdzorg en het onderwijs gaan vormgeven. Zij hebben ook de taak om het regulier voortgezet onderwijs te begeleiden en te ondersteunen. Dat is belangrijk, want als er meer jongeren jeugdhulp krijgen in kleinschalige voorzieningen dichterbij huis, is het natuurlijk mooi dat zij ook naar een school in hun eigen buurt kunnen gaan.

Eerst het goede nieuws. Gelukkig gaat de afbouw voortvarend: steeds minder jongeren worden geplaatst in gesloten jeugdzorg. Ook zien wij dat behandeling in kleinere leefgroepen de kwaliteit daarvan ten goede komt. Doordat leefgroepen nu bestaan uit vier of vijf jongeren in plaats van negen of tien, hoeven nauwelijks vrijheidsbeperkende maatregelen worden ingezet. Mooi!

We doen ook eerste goede ervaringen op met kleinschaliger werken. Denk aan een terrein waar jongeren in alle veiligheid en openheid wel bescherming vinden en behandeling en onderwijs krijgen in geclusterde, kleinschalige woon- en behandelvoorzieningen. Bij dit soort alternatieven kunnen wij als gespecialiseerd onderwijs goed aanhaken. Start een jongere met een behandeling, dan start op dezelfde dag het onderwijs.

Helaas is in sommige regio’s de praktijk ook anders, daar lijkt de afbouw te snel te gaan. Er zijn bijvoorbeeld nog onvoldoende alternatieven ontwikkeld. Zo zagen we in Rotterdam dat de politie steeds vaker de helpende hand moet bieden bij kleinschalige woonvormen, omdat de veiligheid daar in het geding is. De burgemeester ontving zelfs een brandbrief van de politie.

We merken dat het schoolverzuim eerder toeneemt dan daalt en dat er ook jongeren thuiszitten die recht hebben op onderwijs. Veel van de jongeren om wie dit gaat, hebben een schoolloopbaan achter de rug met veel onderbrekingen en kampen met meerdere problemen zoals een complexe thuissituatie, middelengebruik, uitbuiting en onderdrukking. Met dit soort zaken op je bord, staat hun hoofd veelal niet naar ‘school’.

– Johan van Triest

Reageren? Mail naar communicatie@aloysiusstichting.nl